Schooladvies stress

Als de dag van gisteren herinnerde ik me weer het gevoel van zo lang geleden. De tijd van de Cito’s en het schooladvies. De spanning en zenuwen die de toetsen met zich meebrachten, maar ook dat constante gevoel te hebben gefaald. Het was een soort publiekelijke confrontatie met mijn eigen onvermogen. Althans zo voelde ik het, destijds.

Ik kreeg een lager advies dan ik had verwacht en man wat deed dat pijn. Als volwassene ben je geneigd om in zo’n situatie zalvende woorden te spreken of het om te buigen tot een kans, ik doe het zelf ook. Maar als kind koop je er niks voor, want dat advies of die slechte Cito staat voor je gevoel in beton gegoten. Onuitwisbaar bewijs van jouw matige kunnen. Oke, misschien overdrijf ik een beetje maar dat ellendige gevoel is me altijd bij gebleven. Eenmaal op de middelbare school vielen de kwartjes, stegen de cijfers en uiteindelijk kregen de volwassenen gelijk: het kwam allemaal goed.

Voor M. brak dit schooljaar deze spannende tijd aan: een voorlopig advies en het onontkoombare gesprek over de middelbare school. Alleen dat laatste voelde vaak al als een onneembare horde. Aan het begin van dit schooljaar, groep zeven, kon hij al in paniek raken bij de gedachte dat de middelbare al voor de deur stond. De sussende woorden die wij volwassenen dan spraken: “och jongen je hebt nog zoveel tijd, twee hele jaren!” waren woorden tegen dovemansoren. Gelukkig waren het periodes die ook weer wegebden en groeide hij dit jaar op zoveel vlakken, dat zelfs een rustig gesprek over de middelbare school inmiddels tot de mogelijkheden behoort.

Maar dan dat voorlopig advies vorige week… die angst die ik me herinner was dezelfde angst die ik in zijn ogen zag. Zo officieel, zo confronterend om nog maar te zwijgen over de aanwezigheid van de directeur. Een ontzettend aardige en opgewekte man die vooral het beste met de leerlingen voorheeft, maar zo voelde M. het niet in aanloop naar het gesprek. Gelukkig viel het gesprek mee en kregen ook hier de volwassenen weer eens gelijk, maar is dat iets waar we trots op moeten zijn?

Nee, volgens mij is er veel voor te zeggen om dit soort oordelen uit te stellen. Er gebeurt al zoveel in hun lichaam, in hun hoofd en om hen heen dat zo’n definitief oordeel ook wel schade kan toebrengen. Schade in broos zelfvertrouwen, in vriendschappen en in sociaal emotionele groei. Als we het oordeel een paar jaar kunnen uitstellen, dan weet een kind of het een boekenwurm is of liever met zijn handen werkt. Daarmee laten wij volwassenen zien dat niet iedereen chirurg, piloot of advocaat hoeft te worden, maar dat we iedereen nodig hebben. Dan zijn sommige ouders misschien minder dwingend en neemt de druk op kinderen af. Laat ze kind zijn, laat ze zelf ontdekken wie ze zijn en waar ze warm voor lopen. Want ja, wij volwassenen hebben gelijk als we zeggen dat het zijn weg wel vindt en dat je op de plek komt die bij je past, maar dat geldt natuurlijk niet voor iedereen.

Door iedereen dezelfde kansen te geven in de eerste jaren van de middelbare, heeft écht iedereen een kans en niet alleen de beter bedeelden in de samenleving. Door iedereen op te nemen, worden de tegenstellingen kleiner en groeien onze kinderen op tot volwassenen met oog voor iedereen. En inderdaad: dán komt iedereen uiteindelijk op de plek terecht die bij hem past.