Zwijgen

Is zwijgen hetzelfde als niks zeggen of als niet praten? Volgens mij is zwijgen veel meer dan dat, want door te zwijgen zeg je juist bewust iets niet.

Wil je proberen om niet na de eerste alinea al je oordeel klaar te hebben? Wil je proberen om wat je leest mee te nemen in jouw afwegingen om een standpunt in te nemen? Zelf heb ik dit verhaal een paar weken laten liggen zodat ik, op advies van een heel dierbaar iemand, eerst kon lezen, luisteren en leren. Wat gebeurt er in de wereld om mij heen waar ik geen weet van heb of waarvan ik me niet besef hoe abnormaal dat eigenlijk is? En dat heb ik gedaan, ik heb me opengesteld door bijvoorbeeld veel te luisteren naar verhalen en me niet om te draaien als het ongemakkelijk werd. Hoewel dit verhaal over mij gaat, gaat het niet om mij.

Vroeger kreeg ik letterlijk buikpijn van confrontatie-tv. Programma’s als Breekijzer bezorgden me plaatsvervangende schaamte en kon ik niet aanzien. En dat terwijl die programma’s in de basis bedoeld waren om onrecht dat mensen was aangedaan, weer ongedaan te maken. Met (zogenaamd) goede intenties dus.

Ik vertelde wel aan mensen dat confrontaties me buikpijn bezorgden, maar liet me inhoudelijk niet graag over iets uit. Uit angst voor de confrontatie die me, ook nu nog altijd, zo naar de keel vliegt. En toch moet het, ik mag niet langer zwijgen. Want de pijnlijke confrontaties van nu gaan niet over de fictieve wereld van televisie, die gaan over iets veel en veel groters, iets mensonterends. En ook al zal ik nooit kunnen begrijpen hoe het is of hoe het voelt, ik kan me wel verdiepen in het heden, het verleden en de persoonlijke verhalen, om zo te leren en een gefundeerde mening te vormen.

De zwijgende meerderheid… daar behoorde ik tot nu toe altijd toe, maar door te zwijgen geef ik anderen een stem. Andere mensen wiens standpunt ik waarschijnlijk niet deel, maar die zich wel laten horen. Hun stem telt. De mijne niet, zolang ik me niet uitspreek.

De laatste weken sinds de tragische moord op George Floyd, zijn mensen opgestaan en wordt in de hele wereld op allerlei manieren gedemonstreerd tegen racisme en discriminatie. En wat doe ik? Blijf ik nog altijd zwijgen? Nee, ik vind dat dat echt niet langer kan. Ik vind dat het niet uit zou moeten maken wat jouw afkomst is, dat iedereen even veel kansen in het leven verdient maar ja… ik heb makkelijk praten. Ik kan dat wel vinden, en ook al komt het uit het diepst van mijn hart, zodra ik me omdraai ga ik weer door met mijn witte leven. Dat leven dat niet wordt geremd door bijvoorbeeld onrechtvaardigheid of het altijd maar extra moeten bewijzen dat je dezelfde kansen verdient.

Mijn worsteling om mijn mening wel of niet te uiten, is niets in vergelijking met wat een ander stelselmatig meemaakt. Dus is het tijd. Tijd om te onderzoeken hoe ik niet meer tot die zwijgende meerderheid kan behoren en tijd om nog meer te leren. Het is tijd om me niet meer om te draaien als ik buikpijn krijg.

Twijfel jij nog of je blijft zwijgen of niet? Voer dan eens een gesprek met een kind over racisme en discriminatie. Hardop uitleggen wat het is, met voorbeelden en al. Graag ook met voorbeelden die van dichtbij komen, want voor een kind is George Floyd vreselijk heftig maar ook ongrijpbaar. Vertel eens over voetballers en oerwoudgeluiden, over mensen die geen De Vries en Jansen heten en daarom worden uitgesloten bij een sollicitatie. Vertel eens dat er kinderen zijn die Sinterklaas helemaal geen leuk feest vinden, omdat zij zelf als zwarte pieten worden nagewezen. Vraag tot slot eens aan het kind hoe het voelt om buitengesloten te worden. En laat dan het hele gesprek nog eens nagalmen in je hoofd. Hoor je hoe bizar het klinkt?

We hoeven het niet eens te zijn, want iedereen heeft recht op zijn mening. Maar vorm je mening door je ook te verplaatsen in een ander, door je in te lezen, door een onderwerp van verschillende kanten te belichten en open te staan voor het eventueel bijstellen van je mening.

Geef elkaar de ruimte om te leven en te zijn. Geef elkaar een glimlach in plaats van een afgewende blik. Gun elkaar zijn of haar verhaal en luister daarnaar. Misschien kunnen we dan samen de wereld écht mooier maken, voor iedereen.